Zdalny odczyt danych w znaczący sposób wpłynął na rozwój automatyki umożliwiając powstanie takich jej dziedzin, jak telemetria, telematyka, automatyka przemysłowa, czy automatyka budynkowa. Możliwość odczytu danych na odległość pozwoliła dotrzeć do trudno dostępnych miejsc, pomiary dotąd niedostępnych parametrów takich, jak przepływ płynów i gazów w sieciach przesyłowych i punktach odbioru, w dodatku eliminując udział w tych procesach czynnika ludzkiego i przyczyniając się do znacznych oszczędności.
Zdalny odczyt danych to możliwość dokonywania pomiarów na odległość, co oznacza odczytanie parametrów dowolnego procesu bez obecności człowieka w miejscu odczytu. Pojawienie się inteligentnych liczników, czujników, detektorów i podobnych urządzeń pomiarowych zdolnych przesyłać na odległość wartości pomiarów lub zasygnalizować wystąpienie określonego zdarzenia umożliwiło rozwój i powstanie takich dziedzin, jak telematyka i telemetria.
Połączenie możliwości oferowanych przez zdalny odczyt z nowymi technologiami wykorzystującymi sterowniki swobodnie programowalne, koncentratory danych, moduły wykonawcze zaowocowały pojawieniem się systemów telemetrycznych i telematycznych umożliwiających automatyzację nadzoru i sterowanie procesami produkcyjnymi i technologicznymi w wielu dziedzinach, takich jak produkcja przemysłowa, ciepłownictwo, energetyka, budownictwo, medycyna, czy transport.
Pojawienie się transmisji bezprzewodowej umożliwiło dotarcie do trudno dostępnych lub niebezpiecznych miejsc oraz objęcie nadzorem dużych obszarów np. osiedli i miast lub globalnych instalacji ciepłowniczych, wodnych, gazowych czy elektrycznych. Wzrosła też elastyczność systemów nadzoru i sterowania w zakresie obsługi rozproszonych punktów pomiarowych, rozbudowy i zasięgu działania.
Oprogramowanie SCADA jeszcze bardziej wpłynęło na rozwój telemetrii i telematyki. Poszerzenie możliwości systemów monitorowania i sterowania procesami o gromadzenie i przetwarzanie danych, wizualizację procesów i moduły analityczne spowodowały powstawanie inteligentnych sieci i zbliżenie się do koncepcji Internetu Rzeczy (ang. Internet of Things), w którym urządzenia uczestniczące w procesie wymieniają między sobą dane, modyfikując przebieg procesu i przekazują informację do centrum sterowania.
Chyba coraz mniej osób ma kontakt z pracownikami gazowni, elektrowni czy wodociągów pojawiających się raz w miesiącu w celu odczytania stanu odpowiedniego licznika, co często wiązało się także z obecnością właściciela lokalu. To właśnie wpływ zastosowania urządzeń zdalnego odczytu, które w każdej chwili są gotowe do przesłania wskazań monitorowanego urządzenia sprawił, że fizyczna obecność przy liczniku stała się zbędna. W dodatku pomiar odbywa się znacznie szybciej i bez pomyłek. Przy okazji system telemetryczny monitorujący dany proces np. system nadzoru sieci ciepłowniczej uzyskuje informacje wynikające z porównania np. ilości dostarczonej i zużytej energii cieplnej takie, jak bieżące zapotrzebowanie, straty ciepła w sieci przesyłowej, nie mówiąc o wykrywaniu i zapobieganiu skutkom awarii, co w znaczącym stopniu wpływa na optymalizację kosztów utrzymania i eksploatacji sieci ciepłowniczej.
Na tym jednak nie kończy się rola zdalnego odczytu. Systemy automatyki budynkowej również wykorzystują zdalny odczyt do monitorowania zużycia wody, gazu, energii elektrycznej i cieplnej sterując ogrzewaniem według zaprogramowanego i łatwego do modyfikacji harmonogramu, sterują oświetleniem uwzględniając ruch lub obecność w pomieszczeniach i natężenie naturalnego oświetlenia, alarmują np. o nadmiernym zużyciu wody (niezakręcony kran, uszkodzona uszczelka) lub prądu (nie wyłączone, a nieużywane urządzenia). Systemy automatyki budynkowej pozwalają na znaczne oszczędności w rachunkach za media i wpływają na bezpieczeństwo.
Wykorzystanie zdalnego odczytu danych wpływa bardzo istotnie na poprawę jakości życie mieszkańców. Przede wszystkim uwalnia mieszkańców od konieczności stałego nadzorowania właściwej temperatury, nadmiernego zużycia wody, gazu czy prądu, ponieważ systemy automatyki budynkowej wykonują wszystkie te czynności automatycznie. W dodatku, dzięki mobilnej aplikacji można śledzić na bieżąco zarówno zużycie poszczególnych mediów, jak i aktualną wysokość rachunków.
Systemy telemetryczne takie, jak system alarmowy sieci ciepłowniczych, systemy monitorowania sieci wodociągowych, gazowych, energetycznych, czy telefonii stacjonarnej tworzone na potrzeby producentów i dostawców tych usług zapewniają personalizację usług i odpowiednią reakcję na zmieniające się zapotrzebowanie, automatyczne i natychmiastowe wykrywanie oraz precyzyjną lokalizację i możliwie najszybsze usuwanie skutków awarii.
Jednym z podstawowych wyzwań stojących przed systemami wykorzystującymi zdalny odczyt danych są koszty związane z ich tworzeniem i wdrożeniem, jednak w miarę ich coraz powszechniejszego zastosowania należy się spodziewać powolnego spadku cen zarówno podzespołów, jak i odpowiedniego oprogramowania.
Kolejny problem to bezpieczeństwo danych i ochrona prywatności. Na szczęście dane osobowe są najczęściej przechowywane na serwerach w centrach sterowania systemem i należy oczekiwać, że są wystarczająco chronione. Jednak sceptycy zwracają uwagę na niedostateczne zabezpieczenie samych urządzeń zdalnego odczytu. Podobno problem ten dotyczy np. części zdalnych liczników poboru energii elektrycznej, które mają być wymieniane w całej Polsce. Zdaniem ekspertów możliwe jest przechwycenie kontroli nad urządzeniem i odcięcie prądu użytkownikowi. Powszechność i duża różnorodność urządzeń zdalnego odczytu pozwala przewidywać jeszcze szybszy rozwój systemów monitorowania i sterowania coraz większą liczbą procesów. Przyszłe systemy powinny obejmować swoim zasięgiem całe miasta i kompleksową obsługę procesów związanych z dostawami nośników energii od procesów związanych z wytwarzaniem, przez procesy przesyłania, aż po dystrybucję i indywidualne rozliczenia ich zużycia.
© Control 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Projekt i realizacja: www.wertui.pl
